“Ik ben gek op mijn werk als VVE-coach. Wat het werk zo leuk maakt? Elke dag is anders! Steeds is het weer een verrassing wat ik ga tegenkomen. De ene dag heb ik oudergesprekken over wat we zien bij hun kind. De andere dag ben ik op de groep voor Video Interactie Begeleiding, om de pedagogisch medewerkers te laten verwonderen wat we zien bij de kinderen. We hebben kindbesprekingen, gesprekken met de jeugdverpleegkundige van het consultatiebureau, en ik kijk mee naar de manier waarop kinderen in beeld worden gebracht. Want het begint met wat een kind doet en wat het nodig heeft. Dat is waar het allemaal om draait!

Het mooiste vind ik dan ook om op de groep te zijn en ‘gewoon’ mee te doen. Te zien waar pedagogisch medewerkers tegenaan lopen en hen te coachen in wat ze kunnen doen om de groep voor iedereen op een prettige manier te laten draaien. Daarin zorg ik altijd voor ruimte voor verwondering. Ik laat merken dat ik zie wat er op de groep gebeurt en vind het heerlijk om tussen de kinderen te mogen meegaan in hun spel, en ze daarbij een extraatje te kunnen bieden. Wat daarin belangrijk is, is dat je de tijd neemt om mee te kunnen spelen. Tijd neemt om even los van alle dingen die ‘moeten', terug te gaan naar dat waar je blij van wordt: het kind! Mag je weleens meespelen? Heb je die rust?”

“Starend uit het raam bedenk ik wat ik kwijt wil op de vraag wie ik ben en wat ik doe in mijn rol als VVE-coach. Ik zie een merel bovenop het schuurtje zitten, net na een regenbui. De merel kijkt om zich heen en gaat even later in de tuin op zoek naar wormpjes. Hup, op het paadje. Hup, op het gras. Hup, op ons terras. De merel houdt me in de gaten. Hap, dat was de worm die al lag te wachten op het noodlot. Dan hupt de merel steeds een beetje verder weg, en vliegt naar het hek om te kijken wat er in de tuin van de buren mogelijk is. Grappig, ik zie wel overeenkomsten met de merel! Ik kijk graag van een afstandje naar wat er om mij heen gebeurt. Zonder oordeel, gewoon kijken. Soms wat ideeën meenemen, voor in mijn rugzakje, die ik op een moment dat past, graag open maak om uit te halen wat ik heb gezien. Die merel kan trouwens kwetteren! Ik luister daar graag naar. Niet alleen naar het gekwetter van een merel overigens; ik luister graag naar wat er om mij heen gebeurt. Gekwetter van kinderen, van collega's om mij heen. Soms een hoop kabaal, maar meestal wat rustiger. Daarbij verwonder ik me altijd hoe kinderen en volwassenen kunnen reageren op dingen die er gebeuren.”

Marieke en de merel

Een kind, is van nature nieuwsgierig en wil alles om zich heen leren begrijpen

Marieke is getrouwd, moeder van drie kinderen, en ondersteunt in haar rol als VVE-coach pedagogisch medewerkers op de peuterspeelzaal, in het bijzonder bij het aanbieden van voor- en vroegschoolse educatie (VVE). We stelden Marieke vijf vragen over de kracht van verwondering bij peuters en op de peuterspeelzaal.

Wie zegt dat een springtouw bedoeld is om touwtje mee te springen? Je kunt er ook een heleboel andere dingen mee doen.

“Tijd nemen om er voor je kind te zijn. Telefoon weg en meespelen. Kijk naar wat je peuter ziet en beleef mee met wat hij doet. Aansluiten bij je kind, door vragen te stellen: ‘wat zie jij?’ of samen op zoek te gaan naar antwoorden op vragen die je kind stelt.

Zo zag ik laatst een moeder met een dreumes bij de zandbak. Het jongetje kon nog niet lopen, maar de moeder liet hem het zand onderzoeken. Hij deed zijn handen in het zand, liet het door zijn vingers glijden, proefde het (bah, de eerste keer was vies. De tweede keer was het eigenlijk toch wel lekker…) en ging helemaal op in het zand. De moeder liet hem zoveel mogelijk zelf ontdekken en was daarnaast vlak bij hem om het veilig te houden.

Ik denk dat dát onze taak als ouder is: afstand-nabijheid. De juiste afstand om kinderen de ruimte te geven om zelf te ontdekken én op het juiste moment nabij zijn om je kind te begeleiden en om te leren gaan met gevaren. Nee, niet alle gevaren weghalen, maar wel leren hoe ermee om te gaan. Dat kost veel tijd, energie en geduld, maar dat is alle moeite waard! Want dat jongetje wilde niet meer weg uit de zandbak. Wat een pret had hij! Hij had zijn grenzen verlegd en nieuwe ervaringen opgedaan. Wat een mooie beginsituatie: om vanuit verwondering de wereld te ontdekken.”

Wat kan je als ouder van een peuter doen om je samen te verwonderen?

“Het belangrijkste is om kinderen tijd en al je aandacht te geven. ‘In het moment’ zijn, wanneer je met je kind bent. Als je wandelt met de kinderen, neem dan eens de tijd om je omgeving te bekijken: Wat groeit er? Wat zie je allemaal? Meekijken door de ogen van je kind. Bedenk dat alles nieuw is. Open vragen stellen kan helpen om niet alles in te vullen. We hoeven ook niet alles in te vullen. Want, wie zegt dat een springtouw bedoeld is om touwtje mee te springen? Je kunt er ook een heleboel andere dingen mee doen.”

Hoe zorg je dat een peuter de ruimte krijgt om zich te verwonderen en ontwikkelen, zonder dat wij als volwassenen bepalen hoe dit moet?

“Op een VVE-peuterspeelzaal zijn we ons bewust van wat een omgeving kan doen met de verwondering van een kind. We richten onze groepsruimtes in op een manier waarop kinderen zélf op onderzoek kunnen gaan. De pedagogisch medewerkers nemen de tijd om op de grond te zitten en te kijken naar wat kinderen zien en doen. Om samen op zoek te gaan naar dat wat het kind verwondert. We werken met methodes waarbij we uitgaan van de innerlijke kracht van kinderen om zich te verwonderen en te onderzoeken wat ze met (open) materiaal kunnen doen. Zo hebben we een hele bak vol met doppen waar kinderen van alles mee kunnen doen: stapelen, sorteren, op een rijtje leggen of als hoedje gebruiken voor een pop. Prachtig, hoe vindingrijk kinderen zijn! Als ik op de groep ben, is het altijd ontzettend mooi om te zien hoe pedagogisch medewerkers genieten van hun tijd samen met de peuters.”

Hoe spelen de pedagogisch medewerkers op de (VVE-)peuterspeelzaal in op de belevingswereld en verwondering van een peuter?

“Verwondering betekent verbazing, of verrast worden. Het is een heel mooi gevoel om je ergens over te kunnen verwonderen: je wordt er blij van! De tijd staat even stil en alle aandacht gaat naar dat waar het kind op dat moment over verwonderd is.”

Wat betekent verwondering voor peuters?

Hoe draagt verwondering bij aan de ontwikkeling van een peuter?

“Een kind, en vooral een peuter, is van nature nieuwsgierig en wil alles om zich heen leren begrijpen. In het begin is dat niet alleen met taal, maar juist door te doen. Wat gebeurt er als ik over een bankje heen loop? Blijf ik erop staan, of val ik om? Als ik yoghurt op tafel gooi en er met mijn handen doorheen ga, wat gebeurt er dan? Hé, er komen sporen in, daar kan ik in tekenen! De verwondering op het gezicht wanneer ze dat ontdekken... wow! Door verwondering ontdekken kinderen de wereld om zich heen. Ze leren begrijpen wat je met materiaal kunt doen en krijgen met situaties te maken waarin ze nieuwe vaardigheden kunnen oefenen. Het maakt hun wereld steeds een stukje groter.”

Verwondering voor peuters

Marieke en de merel